Anderstalige films en tv-series, documentaires, productpresentaties en instructievideo’s. Tenzij u helemaal thuis bent in de taal van het materiaal, gebruikt u hierbij waarschijnlijk ondertiteling. Soms heeft u daar zelf geen keuze in, bijvoorbeeld in de bioscoop en bij tv-programma’s.
De meeste mensen zijn zo gewend geraakt aan ondertiteling dat het meelezen vaak automatisch en onbewust gaat. Het lijkt simpel, maar toch gaat er een hele wereld schuil achter het maken van deze ondertiteling, waar u misschien niet eens bij stilstaat.
Verschillende soorten ondertiteling
Ondertiteling is niet zomaar ondertiteling. We onderscheiden drie verschillende soorten:
- Vertaalde ondertitels
Vertaalde ondertitels zijn ondertitels in een andere taal dan de taal die in het beeldmateriaal gesproken wordt. Dit ziet u vaak terug in films en series, maar bijvoorbeeld ook in YouTube-materiaal en presentaties. Organisaties ondertitelen bijvoorbeeld vaak hun promotievideo’s, wanneer zij hun producten in het buitenland gaan verkopen. - Captioning
De ondertiteling wordt hierbij in dezelfde taal als de taal die wordt gesproken weergegeven. Deze vorm van ondertiteling wordt steeds populairder. Onderzoek van Facebook heeft namelijk uitgewezen dat steeds meer mensen videomateriaal bekijken zónder geluid, maar mét ondertiteling. Het lezen van tekst zorgt er tevens voor dat informatie beter blijft hangen bij de kijker, dan wanneer ze enkel luisteren naar wat er gezegd wordt. - Closed captioning
In deze vorm van ondertiteling wordt letterlijk weergegeven wat er gezegd wordt en wat er te horen is. Denk daarbij bijvoorbeeld aan woorden als ‘eh’, muziek, regengeluiden en het rinkelen van een telefoon. Deze soort ondertiteling zorgt er ook voor dat video’s duidelijker woorden voor mensen die doof of slechthorend zijn.
Hoe werkt ondertitelen precies?
Wist u dat de gesproken tekst in beeldmateriaal met maar liefst 30 tot 40% ingekort moet worden om deze passend te maken voor de beschikbare tijd en ruimte van een ondertitel?
Wat er gezegd wordt moet dus samengevat en vaak ook nog vertaald worden. En dan moet de ondertitel ook nog op precies het juiste moment in beeld komen. Lang genoeg zodat u de tijd heeft om deze te kunnen lezen, maar wel in het ritme en de snelheid van de dialoog.
Ondertitels zijn dan ook notoir lastig te vertalen. Een letterlijk vertaalde woordgrap kan bijvoorbeeld kant noch wal raken in een andere taal en een bepaald concept of bepaalde uitdrukking kan betekenisloos zijn in een andere cultuur. Hier moet dus goed over nagedacht worden, voordat een vertaling gemaakt kan worden.
Dan zijn er ook nog een aantal Nederlandse richtlijnen waar een ondertitelaar zich in het algemeen aan dient te houden, bijvoorbeeld het maximaal aantal tekstregels dat per keer in beeld mag zijn (twee), het aantal tekens per regel (tussen de 32 en 45) en de leesbaarheid (denk aan afbrekingen en taalregels) moet in stand blijven. Dit alles maakt dat ondertitelen echt geen eenvoudige klus is.
Ondertiteling voor bedrijven
Het vertalen van de (gesproken) tekst naar ondertiteling gebeurt meestal aan de hand van een transcript (een tekst waarin de gesproken tekst uitgeschreven is) of het wordt rechtstreeks vanuit het audiovisuele materiaal gedaan. Dit laatste is vooral het geval in het bedrijfsleven.
Ondertitelen hoort dus niet alleen thuis in de tv- of filmwereld. Het kan ook van meerwaarde zijn voor organisaties in de productontwikkeling of publieke instellingen, en heus niet alleen als zij de internationale markt willen betreden. Bij Bothof hebben we ruime ervaring met alle aspecten van het ondertitelen. Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met ons op.
